ابن‌عابدین محمدامین بن عمرمحمدامین بن عمر بن عبدالعزیز، فقیه و پیشوای حنفیان شام، یکی از شخصیت‌های ابن‌عابدین می‌باشد؛ اِبْن‌ِ‌عابِدین، عنوان چند فقیه حنفی، که در اواخر دوران حکومت عثمانی در شامات می‌زیستند. ۱ - معرفی اجمالیمحمدامین بن عمر بن عبدالعزیز بن احمد بن عبدالرحیم بن محمد صلاح‌الدین (۱۱۹۸-۱۲۵۲ق/۱۷۸۴-۱۸۳۶م)، فقیه و پیشوای حنفیان شام. او به جهت انتساب به جد اعلایش محمد صلاح‌الدین معروف به عابدین، به ابن‌عابدین شهرت یافت. نسب وی را به اسماعیل فرزند امام جعفر صادق (علیه‌السلام) می‌رسانند. [۱]
احمد تیمور پاشا، اعلام الفکر الاسلامی فی العصر الحدیث، ج۱، ص۲۵۶، قاهره، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
[۲]
بستانی ف.
ابن‌عابدین پس از حفظ قرآن، تجوید و قرائت ، برخی علوم دیگر را از شیخ سعید حموی شیخ القرّاء دمشق فراگرفت و در این هنگام بر مذهب شافعی بود. آنگاه به ملازمت شاکر عقاد پرداخت و از وی دانش آموخت. او به تشویق استادش از مذهب شافعی به حنفی عدول کرد و در این مذهب شهرتی یافت و به مرجعیت در فتوی رسید. [۳]
خلیل مردم بک، اعیان القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۶-۳۷، بیروت، ۱۹۷۷م.
پدرش بازرگان بود و برای تجارت به هند سفر می‌کرد و از آن‌جا برای مطالعه او کتاب می‌آورد. [۴]
محمد بهجة بیطار، مذکرات سائح فی الشرق العربی، ج۳۰، ص۱۲۷، مجلة المجمع العلمی العربی، دمشق ۱۳۷۴ق/۱۹۵۵م.
۲ - استاداناز استادان و مشایخ او علاوه بر دو استاد مذکور می‌توان از عبدالقادر و ابراهیم بن اسماعیل نابلسی و هبةالله بعلی شارح الاشباه و النظائر یاد کرد. [۵]
محمد ابن‌عابدین، ردالمحتار علی الدر المختار، بولاق، ۱۲۷۲ق.
[۶]
عبدالحی کتانی، فهرس الفهارس، ج۱، ص۲۱۶، فاس، ۱۳۴۷ق.
پسرش علاءالدین محمود و برادرزاده‌اش احمد عابدین، عبدالغنی میدانی، آلوسی، عارف حکمت بک، عمر بن احمد عقاد و دیگران از او دانش آموخته یا اجازه دریافت داشته‌اند. [۷]
عبدالحی کتانی، فهرس الفهارس، ج۲، ص۲۱۷، فاس، ۱۳۴۷ق.
وی در دمشق درگذشت و در مقبره باب‌الصغیر در خاک سپرده شد. [۸]
خلیل مردم بک، اعیان القرن الثالث عشر، ج۱، ص۳۹، بیروت، ۱۹۷۷م.
۳ - آثاراز وی آثار خطی و چاپی به جا مانده است. ۳.۱ - آثار چاپی۱. ردّالمحتار علی الدر المختار فی شرح تنویر الابصار، که حاشیه‌ای است بر الدر المختار حصکفی که خود شرحی است بر تنویر الابصار غزی. این کتاب در ۵ جلد، نخستین بار در ۱۲۴۳ق در کلکته چاپ شده است و حاشیه ابن‌عابدین نیز نامیده می‌شود. پسرش تکمله‌ای بر آن افزوده و آن را به پایان رسانده است. ۲. العقود الدریة فی تنقیح الفتاوی الحامدیه، که از مشهورترین آثار ابن‌عابدین به شمار می‌رود و در بولاق در ۱۲۷۰ و ۱۳۰۰ق به چاپ رسیده است. ۳. عقود اللالی فی الاسانید العوالی (دمشق، ۱۳۰۲ق). ۴. مجموعه رسائل ابن‌عابدین، مشتمل بر بیش از ۳۰ رساله (دمشق، ۱۳۰۱ق). ۵. منحة الخالق، حاشیه بر کتاب البحر الرائق فی شرح الدقائق، در ۸ جزء (قاهره، ۱۹۱۶م). ۶. نسمات الاسحار علی شرح المنار المسمی بافاضة الانوار، در اصول و حاشیه‌ای است بر شرح حصکفی بر کتاب المنار تألیف نسفی (استانبول، ۱۳۰۰ق، قاهره، ۱۳۲۸ق/۱۹۱۰ و ۱۹۷۹م). ۳.۲ - آثار خطی۱. القاب الزحاف و العلل، در عروض. [۹]
سید، خطی، ج۱، ص۷۴.
۲. التعلیقات فی تحقیق مافی النقایه (خالدوف، شم ۴۱۶۱). ۳. فتح رب الارباب بحواشی لب الالباب بشرح نبذة الاعراب. دو نسخه از این کتاب موجود است. [۱۰]
کتابخانه ظاهریه دمشق، خطی، ج۱، ص۳۷۵-۳۷۶.
۴. نزهة النواظر علی الاشباه و النظائر. [۱۱]
کتابخانه ظاهریه دمشق، خطی، ج۲، ص۲۴۶.
همچنین ذیل تاریخ مرادی، حاشیه‌ای بر تفسیر بیضاوی و مطول و آثاری دیگر به او نسبت داده شده است. [۱۲]
بغدادی، اسماعیل، هدیه، ج۲، ص۳۶۷- ۳۶۸.
۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «اِبْن‌ِ‌عابِدین»، ج۴، ص۱۴۵۲. |